یافته‌های علمی از زندگی جالب یوزپلنگ‌ها

دونده های زیبا و کمیاب

شاید عجیب به نظر برسد اما ما آدمها کاری کرده‌ایم که از ۱۰۰۰۰۰ یوزپلنگی که در دشت‌های آفریقا و آسیا و سوریه و عربستان زندگی می‌کردند، حالا فقط حدود ۹۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ قلاده در آفریقا زنده‌اند. از آن همه یوزپلنگی که در دشت‌های ایران می‌دویدند، بیشتر از ۶۰ قلاده باقی نمانده است. خیلی چیزها دست به دست هم داده تا جان یوزپلنگ‌ها به خطر بیفتد.

آدمی خود یوزپلنگ‌ها را که شکار می‌کند، هیچ، طعمه‌هایشان را هم شکار می‌کند و زیستگاههایشان را هم خراب می‌کند. ناامن‌کردن محیط زندگی و تلاش برای زنده‌گیری این روزها درد مشترک خیلی از حیوان‌های جالب و کمیاب دنیا است. یوزپلنگ‌ها خال‌های سیاهی دارند که پشت نخودی رنگ و قسمتهای سفید بدنشان را پر کرده. آنها با بدنی کشیده شبیه سگ و کله‌ای کوچک شبیه گربه و با دست‌وپایی بلند و کمری باریک و دمی بلند و کلفت در گودی رودخانه‌های خشک آرام پشت بوته‌های بلند کویری کمین می‌کنند و اطراف خود را زیر نظر می‌گیرند تا لحظه مناسب شکار فرا برسد.

لحظه نفس گیر

یوزپلنگ صبر می‌کند تا لحظه مناسب برسد و فاصله اش با شکار بین ۲۰ تا ۱۰۰ متر بشود. آن‌وقت، وقت ثانیه هایی پرهیجان و نفس گیر است. صحنه جنگ و گریز آغاز می‌شود و دیگر بعید است شکار بتواند از چنگ یوزپلنگ بگریزد. آخر فقط دو ثانیه طول می‌کشد تا این دونده فوق العاده به سرعتی حدود ۷۰ کیلومتر در ساعت برسد. و این سرعت به ۱۱۰ کیلومتر هم می‌رسد. هرچند این سرعت را بیشتر از ۳۰۰ تا ۴۰۰ متر نمی‌تواند حفظ کند. اما مهم نیست. برای فاصله ای که یوزپلنگ با شکار دارد، این، زیاد اگر نباشد، کم نیست.

در صحنه تعقیب و گریز یوزپلنگ به شکار که می‌رسد با ضربه دستش تعادل او را به هم می‌زند و وقتی او را زمین زد، دندانهای نیشش را در گلوی او فرو می‌کند و آنقدر نگه می‌دارد تا شکار خفه شود. حالا این شکار می‌خواهد قوچ و میش باشد یا آهو و جبیر. و کل و بز و خرگوش و هوبره یا حتی جوندگان کوچکتر؛ فرقی نمی‌کند.

گروهی اما نرها جدا ماده ها جدا

یوزپلنگ ها جانورانی اجتماعی اند که در گروههای جداگانه نرها با هم زندیگ میکنند و ماده و توله ها با هم به طور گروهی در قلمرو خود به شکار می‌پردازند. راستی فکر می‌کنید یوزپلنگها چطور مرزهای قلمرو خود را مشخص می‌کنند؟ هر گروه با ادرار خود مرزهای قلمروی خود را تعیین می‌کنند. این جانوران عمدتاً در اواسط زمستان جفت‌گیری می‌کنند و بعد از سه ماه یوزپلنگ ماه حداقل یک و حداکثر ۸ توله به دنیا می‌آورد. توله ها در زمان تولد چشمهایشان بسته است و تا ۳ ماهگی موهایی بلند پشتشان را پوشانده است. آنها تا ۶ ماهگی میتوانند پنجه های خود را جمع کنند و در ۱۷ ماهگی از مادر جدا می‌شوند. البته تا چندماهی خواهرها و برادرها با هم می‌مانند و بعد نرها گروه خود را تشکیل می‌دهند و ماده ها گروه خود را.

فرق پلنگ و یوزپلنگ

خالهای بدن پلنگ توخالی است اما خال های بدن یوزپلنگ توپر. یوزپلنگ خط اشکی هم بر چهره داردکه مخصوص اوست. خط سیاهی که از گوشه داخل چشم یوزپلنگ تا کنار دهانش کشیده می‌شود. علاوه بر این یوزپلنگها سریع‌ترند. گفتنی است یوزپلنگ‌های ایران در چهار منطقه کویری زندگی می‌کندد: پارک ملی کویر (جنوب ورامین) پناهگاه حیات وحش خارتوران (جنوب شاهرود) منطقه حفاظت‌شده بافق و درانجیر و بالاخره پناهگاه حیات وحش نایبندان (استان یزد)