چرا حتی یک اثر جنگی سینمای ایران جهانی نشد؟

با وجود تلاش گسترده و تحسین برانگیز سینماگران ایران برای به تصویر کشیدن ابعاد گوناگونی از دوران پرحماسه دفاع مقدس در‌ سه دهه اخیر و کوشش برخی فیلم‌سازان در سال‌های اخیر برای تولید آثاری با سطح تأثیرگذاری وسیع، هیچ یک از فیلم‌ها نتوانسته در سطح‌ جهانی توفیق جدی به دست آورد و مخاطب یا منتقد جهانی را به سمت خود جذب کند؛ اما چرا سینمای ایران نتوانسته از مرزهای کشورمان بگذرد؟

به گزارش «تابناک»، از فیلم «مرز» ساخته جمشید حیدری که تنها چند ماه پس از آغاز جنگ تحمیلی در سال ۵۹ ساخته شد، تاکنون صد‌ها اثر سینمایی و چندین هزار مجموعه تلویزیونی با مضامین دفاع مقدس ساخته شده که شمار چشمگیری از آن بر خود جنگ تمرکز داشته‌اند و خاکریز‌ها، نیزار‌ها و کوه‌هایی را به تصویر کشیده‌اند که رزمندگان دلیر ایران برای بازپس‌گیری یا حفظ آن‌ها تا آخرین قطره خونشان را هدیه کرده‌اند.

هرچند انتظاری نمی‌رفته که فیلمِ تلویزیونی یا سریالی از ایران بتواند در حوزه دفاع مقدس ابعاد جهانی بیابد، در حوزه سینما این انتظار می‌رفت که سینماگران کشورمان بتوانند خالق آثاری باشند که در سطح جهانی مخاطبان بسیاری ‌داشته باشد و یا دست‌کم تحسین منتقدان جهانی را نسبت به خود جلب کند و در رده‌بندی‌های بین‌المللی جزو صد فیلم بر‌تر تاریخ باشد؛ اما دریغا که در این زمینه کمترین توفیقی به دست نیامده است!

در واقع هرچند کارگردان‌های سینمای ایران تلاش وسیعی برای تولید آثار باکیفیت و غیرکلیشه‌ای داشته‌اند و برخی از این تلاش‌ها نیز منجر به خلق آثار بسیار ماندگاری شده، همه این فیلم‌های ارزشمند تنها مخاطب وطنی و مصرف داخلی داشته و نتوانسته روایت هشت سال دفاع سخت و خونبار ملت ایران را جهانی کند و باعث ایجاد شناخت نسبت به ماهیت تفکر ایرانی نسبت به جنگ و دفاع ـ آن هم در این دوران مهم ـ شود.

فیلم‌های جنگی سینمای ایران حتی به جشنواره‌های بین‌المللی نیز راه نیافتند و افزون ‌‌بر آنکه نتوانستند بر پرده سینماهای اروپا بروند، در چنین فضاهایی نیز دیده نشدند و شاید یکی از مهم‌ترین عللی که منتقدان مشهور فیلم جهان درباره آن‌ها ننوشته‌اند، دیده نشدن در این آوردگاه‌هایی است که گاهی با کلیت حضور در آن‌ها مخالفت می‌شود؛ اما باید این واقعیت را پذیرفت، فیلم‌های مهم دنیا توسط منتقدان، فیلم‌سازان و شرکت‌های پخش مطرح فیلم جهان در همین جشنواره‌ها ارزیابی می‌شوند.

این در حالی است که دفاع مقدس محدود به چند حوزه جغرافیایی محدود نیست و مرز وسیعی از ایران با تنوع جغرافیایی و عملیات‌های متنوع جنگی از نوع کلاسیک گرفته تا شیوه پارتیزانی مورد بهره‌برداری قرار گرفته و حجم وقایع آنچنان قابل توجه است که می‌توان صد‌ها فیلم شاخص جهانی ساخت و همچنان سوژه‌های تأثیرگذار جنگی از این حوزه برای خلق آثار جدید برشمرد که بکر ‌مانده‌اند و تنها باید از فن فیلم‌سازی جهانی برخوردار بود که ضعف اصلی است.

فیلم‌سازان حوزه دفاع مقدس کشورمان، به ‌رغم همه تلاش‌هایشان، هیچ‌گاه در پی رسیدن به طراز فنی بین‌المللی نبوده‌اند و در این زمینه ‌درصدد بر‌نیامده‌اند که پروژه‌ سینمایی با ساختار پروژه‌های بزرگ فیلم‌سازی دنیا شکل دهند و یک اثر متفاوت نظیر «نجات سرباز رایان» بیافرینند. باید گفت، این غرور و بازی ندادن حرفه‌ای‌های فیلم‌سازی جهان در این حوزه بسیار مهم برای مردم ایران، ضعف اساسی است که باید برایش چاره‌اندیشی کرد و به جای طرح سیاست تکثر در فیلم‌سازی در حوزه دفاع مقدس ـ که این روز‌ها در برخی جشنواره‌ها مطرح می‌شود ـ در پی کیفی‌سازی بود.