خطر اعتیاد در کمین نوجوانان

مهدیه آقازمانی: یکی از دغدغه های اصلی والدین این است که نوجوان شان به سمت سیگار و اعتیاد نرود، ممکن است رفتارشان به گونه ای باشد که اتفاقا فرزندشان را به سمت مواد مخدر سوق بدهد.

این موضوع نشان می دهد بسیاری از والدین در مورد روش های پیشگیرانه از اعتیاد، آگاهی کافی ندارند و گاهی آموزش هایی که به فرزندان شان در زمینه اعتیاد می دهند، می تواند نتیجه عکس داشته باشد.

دکتر علیرضا نوروزی، روانپزشک و رییس اداره پیشگیری و سوء مصرف مواد وزارت بهداشت در مورد روش های پیشگیرانه از اعتیاد در نوجوانان نکته هایی را بیان کردند که با آگاهی از آنها، متوجه می شوید که چگونه نوجوان تان را تا حد زیادی در برابر اعتیاد واکسینه کنید؟

فضای خانواده را سالم و شاد کنید

استفاده از مواد مخدر تقریبا در بیشتر کشورهای دنیا غیرقانونی است، بنابراین نوجوانان می دانند که مواد بد است و والدین نباید تصور کنند بچه ها به این قضیه واقف نیستند ولی آنچه اهمیت دارد این است که چه اتفاقی می افتد که نوجوان به سمت مواد مخدر گرایش پیدا می کند.

گاهی ممکن است نوجوان اعتماد به نفس پایینی داشته باشد یا در خانواده به خاطر مشکلات خانوادگی و ناامنی احساس تعلق نداشته باشد و … بنابراین به سمت مواد مخدر می رود. پس متوجه شدید موضوع پیچیده است و نمی توان گفت با آگاهی دادن به نوجوانان در مورد اعتیاد، آنها دیگر به سمت مواد مخدر نمی روند.

مهارت های زندگی را بیاموزید

مهارت های رفتاری و فرزندپروری در خانواده، مدرسه و حتی محله برای اینکه نوجوانان به سمت آسیب های اجتماعی گرایش پیدا نکنند، بسیار تاثیرگذار است. والدین باید مهارت های لازم برای برخورد با فرزندشان را یاد بگیرند تا رفتار گرم و صمیمانه ای با او داشته باشند، ارتباط موثر با فرزندشان داشته باشند تا احساس تعلق خاطر به خانواده اش داشته باشد. نتایج مطالعه ها نشان داده که هر چه نوجوانان بیشتر احساس تعلق خاطر به والدین، مدرسه و محله خود داشته باشند، کمتر به سمت اعتیاد می روند.

به قدر کافی نظارت کنید

والدین باید در وهله اول رابطه صمیمانه ای با نوجوان شان داشته باشند و برایش وقت بگذارند. خاطره های خوب با او بسازند و ارتباط موثر با نوجوان برقرار کنند. در عین حال نظارت بر رفتار بچه ها نیز لازم است.

نتایج تحقیقات متعدد ثابت کرده والدینی که نظارت شان بر بچه ها کمی از حد معمول بیشتر است، بهتر توانسته اند از گرایش به اعتیاد پیشگیری کنند. نظارت باید به گونه ای باشد که والدین دوستان فرزندشان را بشناسند. خانواده و دوستانش را بشناسند. رفت و آمد فرزندشان را کنترل کنند و خلاصه اینکه بدانند فرزندشان کجاست و مشغول چه کاری است.

البته نظارت بر رفتار بچه ها به این معنا نیست که آنها را بی ارزش کنیم. بلکه باید به او نشان دهیم که دوستش داریم و او برای ما اهمیت دارد و اصلا فرد رها شده ای نیست.

وارد جنگ قدرت نشوید

دلایل گرایش به اعتیاد متفاوت است. گاهی اوقات نوجوانان از روی لجبازی با والدین شان به سمت سیگار یا اعتیاد می روند. به طور مثال ممکن است والدینی به فرزندشان زور بگویند یا با گیر دادن های بی مورد، او را بی ارزش کنند، همانند موردی که ابتدا به آن اشاره شد.

در این صورت نوجوان برای اینکه با والدین مخالفت کند، چون راه این کار را بلد نیست، رفتارهای خود تخریب گرانه از خود نشان می دهد، مثلا سیگار می کشد. با این کار در ذهن خودش پدر و مادرش را تنبیه می کند و می گوید: «اگر فکر می کنی من بد هستم، حالا بد را به شما نشان می دهم.»

دقت کنید نه فقط در مورد افراد نوجوان مخاطره جو بلکه در مورد همه نوجوانان، جمله های اغراق شده و ترس آور تاثیر پیشگیرانه ندارد. مثلا اینکه به نوجوان بگوییم اگر مواد مصرف کنی، سکته قلبی می کنی یا جمله هایی از این قبیل، نوجوانان سریع در ذهنش می گوید من که تا حالا ندیدم کسی اینجوری شود.

از سخنرانی بپرهیزید!

صحبت کردن در مورد اعتیاد، با توجه به گروه بندی سنتی متفاوت است. به طور مثال در سنین پایین یعنی قبل از ۱۲ سالگی نباید در مورد اعتیاد و مواد مخدر یا بچه ها صحبت و موضوع را برایشان باز کرد. از سن ۱۲ تا ۱۸ سالگی، آموزش ها باید به صورت حرفه ای و با مهارت خاصی انجام شود.

اگر این مهارت را نداریم بهتر است در مورد آن صحبت نکنیم. نتایج مطالعه های زیادی نشان داده بسیاری از افراد با حس نیت در مورد مواد مخدر به نوجوانان آموزش داده اند و همان آموزش ها باعث افزایش تمایل به مصرف مواد مخدر شده است؛ بنابراین اقدام ها و آموزش های پیشگیرانه در مورد اعتیاد بسیار حساس و حرفه ای است و افرادی که با آن آشنایی دارند، حتما باید این کار را انجام دهند. آنچه در حال حاضر در کشور ما به عنوان آموزش های پیشگیرانه از اعتیاد مطرح است، خیلی کارگشا نیست