مهمترین اعمال ماه ربیع الاول

ماه ربیع الاول همانگونه که از اسم آن پیداست بهار ماه ها مى باشد؛ به جهت اینکه آثار رحمت خداوند در آن هویداست. در این ماه ذخایر برکات خداوند و نورهاى زیبایى او بر زمین فرود آمده است.

زیرا میلاد رسول خدا(ص) در این ماه است و مى توان ادعا کرد از اول آفرینش ‍ زمین رحمتى مانند آن به خود ندیده است.  ماه محرم و صفر را پشت سر گذاشتیم با اندوه و اشک و ناله ،اشک ریختیم و دل تازه کردیم و با یاد عظمت آقا ابا عبدالله الحسین بزرگ شدیم، از خزان عفلت به برکت اشک های محرم و صفر به بهار رسیدیم و اکنون وقت آن است که در این بهار به یمن رویش دوباریمان سجده شکر به جای آوریم و این بهار را قدر بدانیم و بندگی کنیم. ماه ربیع الاول همانگونه که از اسم آن پیداست بهار ماه ها مى باشد؛

به جهت اینکه آثار رحمت خداوند در آن هویداست . در این ماه ذخایر برکات خداوند و نورهاى زیبایى او بر زمین فرود آمده است . زیرا میلاد رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) در این ماه است و مى توان ادعا کرد از اول آفرینش ‍ زمین رحمتى مانند آن به خود ندیده است . چرا که او داناترین مخلوقات خداوند و برترین آنها و سرورشان و نزدیکترین آنها به خداوند و فرمانبردارترین آنها از او و محبوبترینشان نزد او مى باشد، این روز نیز برتر از سایر روزهاست . و گویا روزى است که کاملترین هدیه ها، بزرگترین بخشش ها، شاملترین رحمتها، برترین برکتها، زیباترین نورها و مخفى ترین اسرار در آن پى ریزى شده است . پس بر انسان مسلمان که برترى رسول خدا (صلى الله علیه و آله و سلم ) را قبول داشته و مراقب رفتار با مولایش مى باشد واجب است در این ماه به شکرانه ارازنی شدن آن نعمت بزرگ به عبادتی از سر شور و اشتیاق بپردازد،گرچه عبادات شبانه روزی عالمیان هرگز در خور چنین نعمتی نخواهد بود اما آنچه سعی است ما در طلبش بنماییم.

مهمترین اعمال این ماه

شب اول: این شب به نام «لیله المبیت» مزین است، در این شب یک حادثه مهم تاریخى واقع شد و آن این که در سال سیزدهم بعثت، رسول خدا(ص) از مکه به قصد هجرت به سوى مدینه، از شهر خارج شد و در «غار ثور» پنهان گردید و امیرمؤمنان على(ع) براى اغفال دشمنان، فداکارانه در بستر رسول خدا(ص) خوابید.

آیه شریفه «وَ مِنَ الناسِ مَن یَشرِى نَفسَهُ ابتِغاءَ مَرضاتِ اللهِ وَ اللهُ رَءُوفٌ بِالعِبادِ ؛ بعضى از مردمِ (با ایمان و فداکار) جان خود را در برابر خشنودى خدا مى فروشند و خداوند نسبت به بندگان مهربان است» در حق آن حضرت نازل شد.   سال هجرت رسول خدا(ص) مبدأ تاریخ مسلمانان است و تحولى عظیم در جهان اسلام روى داد.

۱- روزه گرفتن به شکرانه سلامتی پیامبر اعظم و امیرمؤمنان از گزند کفار و مشرکان در اول ربیع‏الاول.

۲- خواندن زیارت پیامبر (ص) و علی (ع) در این روز.

روز هشتم: در روز هشتم ربیع الأول، سال ۲۰۶، شهادت امام حسن عسکرى(ع) طبق روایتى واقع شده است و از همان روز، امامت حضرت صاحب الزمان، حجه بن الحسن ـ عجل الله تعالى فرجه الشریف ـ آغاز گردید.

در این روز شایسته است زیارت امام حسن عسکری(ع) خوانده شود. روز دهم: روز ازدواج رسول خدا(ص) با حضرت خدیجه کبرى(س) است در حالى که رسول خدا(ص) ۲۵ ساله بود و حضرت خدیجه(علیها السلام)۴۰ ساله. به همین مناسبت روزه این روز به عنوان شکرگزارى مستحب شمرده شده است.

روز دوازدهم: این روز مطابق نظر مرحوم شیخ کلینى و مسعودى و همچنین مشهور میان اهل سنت، روز ولادت با سعادت نبى مکرم اسلام(ص)است.  همچنین در این روز، رسول خدا(ص) بعد از ۱۲ روز که مسیر راه میان مکه و مدینه را پیمود وارد مدینه گردید. و نیز روز انقراض دولت بنى مروان در سال ۱۳۲ است.  اعمال مستحب در این روز به شکرانه انقراض دولت اموی دو مورد است:

۱- روزه گرفتن.

۲- دو رکعت نماز مستحبی که در رکعت اول بعد از حمد، سه بار سوره کافرون و در رکعت دوم بعد از حمد سه بار سوره توحید خوانده می‏شود.

روز چهاردهم: در سال ۶۴ در چنین روزى، یزید بن معاویه به هلاکت رسید. وى پس از سه سال و نُه ماه خلافت که همراه با جنایات عظیمى بود – که مهمترین آن واقعه کربلا و شهادت ابى عبدالله الحسین(ع) و یارانش مى باشد – در سن سى و هفت سالگى در منطقه «حوران» زندگى ننگینش به پایان رسید جنازه اش را در دمشق دفن کردند ولى اکنون اثرى از او نیست.

شب هفدهم: طبق روایات مشهور شیعه، شب ولادت حضرت خاتم الانبیا، رسول معظم اسلام(ص) است و شب بسیار مبارکى است.

۱) غسل به نیت روز هفدهم ربیع الاول.(فلاح السائل، صفحه ۶۱ )

۲) روزه: که براى آن فضیلت بسیار نقل شده است، از جمله در روایاتى از ائمه معصومین(علیهم السلام)آمده است: کسى که روز هفده ربیع را روزه بدارد، خداوند براى او ثواب روزه یکسال را مقرر مى فرماید.(اقبال، صفحه ۶۰۳ )

۳) دادن صدقه، احسان نمودن و خوشحال کردن مۆمنان و به زیارت مشاهد مشرفه رفتن.(همان مدرک)

۴) زیارت رسول خدا(ص) از دور و نزدیک در روایتى از آن حضرت آمده است: هر کس بعد از وفات من، قبرم را زیارت کند مانند کسى است که به هنگام حیاتم به سوى من هجرت کرده باشد، اگر نمى توانید مرا از نزدیک زیارت کنید، از همان راه دور به سوى من سلام بفرستید (که به من مى رسد).(همان ص ۶۰۴)

۵) زیارت امیر مۆمنان، على(ع) نیز در این روز مستحب است با همان زیارتى که امام صادق(ع) در چنین روزى کنار ضریح شریف آن حضرت(ع) وى را زیارت کرد.(همان مدرک، صفحه ۶۰۸ ) (این زیارت در بخش زیارات، مفاتیح آمده است).

۶) تکریم، تعظیم و بزرگداشت این روز بسیار بجاست، مرحوم «سید بن طاووس»، در اقبال، در تکریم و تعظیم این روز به خاطر ولادت شخص اول عالم امکان و سرور همه ممکنات حضرت نبى اکرم(ص) سفارش بسیار کرده است.  بنابراین، سزاوار است مسلمین با برپایى جشن ها و تشکیل جلسات، هرچه بیشتر با شخصیت نبى مکرم اسلام(ص)، سیره و تاریخ زندگى او آشنا شوند و از آن، براى ساختن جامعه اى اسلامى و محمدى بهره کامل گیرند.  همچنین یکسال قبل از هجرت رسول خدا(ص)، در چنین شبى معراج آن حضرت صورت گرفت.

روز هفدهم: همان گونه که گفتیم مشهور میان علماى امامیه آن است که روز هفدهم ربیع الأول، روز ولادت با سعادت رسول خدا حضرت محمد بن عبدالله(ص) است و معروف آن است که ولادتش در مکه معظمه، واقع شده است، و زمان ولادتش هنگام طلوع فجر، روز جمعه، سنه عام الفیل بوده است. (عام الفیل سالى است که ابرهه با لشکرش که بر فیل سوار بودند به قصد تخریب کعبه آمد، ولى همگى نابود شدند). همچنین در چنین روزى در سال ۸۳ هجرى قمرى، ولادت امام صادق(ع) واقع شده است و از این جهت نیز بر اهمیت این روز افزوده شده است.

ماه ربیع الأول گرچه آغاز آن آمیخته با خاطره غم انگیز و اندوهبار شهادت امام حسن عسکرى(ع)است، ولى از آن جا که میلاد مبارک حضرت ختمى مرتبت رسول گرامى اسلام(ص) مطابق روایت معروف، در هفدهم این ماه و طبق روایت غیرمعروف، در دوازدهم آن واقع شده و میلاد حضرت صادق(ع) نیز در هفدهم این ماه است، ماه شادى و جشن و سرور است.  از آن جا که هجرت پیامبر اکرم(ص) که سرچشمه دگرگونىِ عمیق در جهانِ اسلام و عزت و شوکت مسلمین شد، و همچنین داستان «لیله المبیت» در این ماه واقع گردیده، و آغاز امامت پربرکت حضرت بقیه الله (ارواحنا فداه) همزمان با شهادتِ پدر بزرگوارش نیز مى باشد در مجموع از ماههاى بسیار پربرکت و پرخاطره است، که سزاوار است، همه علاقه مندان مکتب اهل بیت(علیهم السلام) آن را ارج نهند و گرامى بدارند.

کتاب ارزنده المراقبات مرحوم آیت الله حاج میرزا جواد ملکى تبریزى