قانونمندی ازدواج موقت

چرا ازدواج موقت

یکی از تاسیسهای فقه امامیه، ازدواج موقت است. ازدواج موقت در ۱ نگاه کلان اجتماعی راهکاری فقهی، حقوقی به منظور جلوگیری از فحشا است. بدیهی است به وسیله عقد دائم با در نظر گرفتن شرایط سخت ازدواج دائم، برای نیازمندان به ازدواج ممکن نیست. بنابراین برای تأمین آن مهم لازم است تا راهکاری مناسب و قانونمند در نظر گرفته شود تا علاوه بر نظم عمومی جامعه، حریم‌ها و حرمت‌های انسانی زنان و مردان نیز رعایت شود.

سخن از منابع فقهی و مبانی فکری فلسفی و تاریخچه ازدواج موقت به بحث مستقلی نیاز دارد که در مبحث حقوق زنان قابل طرح نیست، اما این پرسش با توجه به ماده ۱۶ کنوانسیون رفع تبعیض از زنان قابل طرح است که: آیا تأسیس ازدواج موقت، به عنوان نوعی از انتخاب سرنوشت، تبعیضی علیه حقوق زنان است؟

با طرح این پرسش بحث ازدواج موقت را به لحاظ حقوق زنان مورد بررسی قرار می‌دهیم.

قانونمندی ازدواج موقت

قانون مدنی کشورمان به پیروی از فقه امامیه در مواد ۱۰۷۶ و ۱۰۷۵ می‌گوید: نکاح وقتی منقطع است که برای مدت معینی واقع شده باشد و آن مدت نیز باید کاملاً معلوم و همچنین در ماده ۱۰۹۵ مهر معین باشد.

ضمانت اجرایی تعیین مهر و مدت نکاح موقت و بطلان نکاح در صورت عدم تعیین مهر و مدت است. در نکاح موقت حق انتخاب نهایی و خواندن ایجاب و آغاز انشای عقد با زن است. اگرچه خواستگاری از طرف مرد صورت می‌گیرد، ولی ایجاب عقد نکاح، حق زن است و زن حق دارد از خواندن ایجاب صیغه صرف‌نظر کند، یا اینکه از ازدواج موقت را قصد کند و ایجاب را بخواند و مرد، تنها ایجاب زن را قبول می‌کند؛ یعنی در ابتدا زن باید بعد از تعیین مدت و مهر برای نکاح موقت خطاب به مرد به عربی بگوید: «من خودم را به همسری تو در مدت معین با مهر معین در آوردم» و آنگاه مرد بدون فاصله به عربی بگوید: «قبول کردم». اگرچه احتیاط واجب آن است که زن و مرد با دانستن همان اندازه زبان عربی، ایجاد و قبولی را به زبانه عربی بخوانند، ولی اگر زن و مرد نتوانند صیغه را به عربی صحیح بخوانند، و هر لفظی که بخوانند صحیح است و لازم نیست وکیل بگیرند، اما باید لفظی را بگویند که «به همسری در آوردم» و «قبول کردم» را برساند.

زن علاوه بر آن که حق دارد مورد ازدواج موقت را برای خود انتخاب کند، می‌تواند میزان رابطه بین خود و مرد را نیز تعیین کند. بنابراین اگر زن شرط کند که مرد به صورت محدود لذت ببرد و حق مباشرت نیز نداشته باشد و مرد نیز بپذیرد، عقد موقت درست است و یا حتی صیغه کردن برای لذت بردن هم نباشد، عقد موقت صحیح است. زن در ازدواج موقت اگرچه حق ارث بردن ندارد و شوهر نیز از او ارث نمی‌برد ولی اگر زن ارث بردن را ضمن عقد شرط کند، از شوهر موقت خود نیز ارث می‌برد.

زن در ازدواج موقت از ولایت شوهر خارج است و می‌تواند بدون اجازه او از خانه بیرون برود، ولی در عین حال باید حقوق شوهر را رعایت کند. همچنین اگر فرزندی از ازدواج موقت متولد شود، تمام حقوق فرزند متولد از عقد دائمی را دارد و از پدر، مادر، و بستگان خود ارث می‌برد. زن برای به دست گرفتن انحلال ازدواج موقت می‌تواند به هنگام عقد شرط کند که از طرف مرد در بخشش مدت به نفع خودش وکیل است و با این وکالت در هر زمان که صلاح بداند می‌تواند ازدواج موقت را خاتمه بخشد.

زن در ازدواج موقت بعد از انحلال چنانچه مباشرت نکرده باشد، عده‌ ندارد و می‌تواند بعد از انحلال ازدواج موقت شوهر کند، ولی اگر مباشرت صورت گرفته باشد، باید به مدت دو عادت ماهانه عده نگه دارد و اگر عادت نمی‌شود، باید به مدت ۴۵ روز از شوهر کردن خودداری کند.

احمد اسماعیل تبار