واکنش‌ها به ممنوعیت ثبت‌نام رشته علوم انسانی در مدارس دولتی

روزنامه ایران با اشاره به واکنش‌ها به این تصمیم، در ادامه نوشته است: مدیرکل آموزش و پرورش تهران گفت که ‌از سال تحصیلی آینده دانش‌آموزانی که علاقه‌مند به رشته علوم انسانی هستند می‌توانند در مدارس استعداد‌های درخشان، نمونه دولتی و مدارس فرهنگ ثبت‌نام کنند.

هفته گذشته همایش عدالت آموزشی در تهران برگزار شد و وزیر آموزش و پرورش و کارشناسان این حوزه بر ایجاد فضایی عادلانه برای رشد و ارتقای همه دانش‌آموزان کشور تأکید کردند. اما هنوز یک هفته نگذشته، مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران، مردم را با این خبر غافلگیر کرد: «از سال آینده ثبت‌نام در رشته ادبیات و علوم انسانی در مدارس دولتی عادی ممنوع است».

اسفندیار چهاربند این خبر را در نشستی مطبوعاتی اعلام کرد. وی در توضیح و تشریح دلایل اتخاذ این تصمیم چیز زیادی نگفت، در حالی که به نظر می‌رسد تصمیم‌گیری درباره چنین موضوع مهمی باید پس از صرف ساعت‌ها کار کارشناسی و سنجیدن همه جوانب صورت گرفته باشد.

چهاربند، البته محور دیگری هم به این خبر اضافه کرد: «دانش‌آموزان متقاضی رشته علوم انسانی باید در دبیرستان‌های «فرهنگ» ثبت‌نام کنند»؛ موضوعی که ذهن بسیاری از مخاطبان را به سمت مدارس مشهور به «فرهنگ» برد که سال پیش به ابتکار دکتر غلامعلی حداد عادل تأسیس شد و اکنون چندین شعبه از آنها در سطح تهران فعال هستند؛ مدرسه‌ای که مهم‌ترین هدفش تربیت دانش‌آموزان در رشته علوم انسانی با رویکرد مباحث بومی است.

اگرچه این فرضیه از سوی مسئولان آموزش و پرورش رد می‌شود، اما همچنان این سؤال برای افکار عمومی باقی می‌ماند که رویکرد مدارس فرهنگی که قرار است از این پس علوم انسانی را تدریس کنند چیست و چه نسبتی با بومی‌سازی علوم انسانی در دانشگاه‌های کشور دارد؟ سوای این، سپردن این موضوع، به طور اختصاصی به مدارس «فرهنگ» به چه دلیل صورت گرفته است؟ دیگر اینکه این تصمیم بر اساس چه مبنای قانونی استوار شده است؟

اسفندیار چهاربند در این باره به «ایران» می‌گوید: «ورود به رشته علوم انسانی بسیار آسان بود، برای همین هر دانش‌آموزی که معدل پایین داشت وارد رشته علوم انسانی می‌شد و سطح این رشته به لحاظ کیفی پایین آمده بود. به همین علت از سال تحصیلی آینده دانش‌آموزانی که علاقه‌مند به رشته علوم انسانی هستند می‌توانند در مدارس استعداد‌های درخشان، نمونه دولتی و مدارس فرهنگ ثبت‌نام کنند و به خانواده‌ها اطلاع‌رسانی می‌کنیم تا ورود به رشته‌های ادبیات و انسانی دیگر برای دانش‌آموزان سهل و ساده نباشد. از این پس هر دانش‌آموز که معدل پایین دارد نمی‌تواند وارد این رشته شود و استعداد حرف اول را در رشته ادبی می‌زند.»

او می‌گوید: «براساس آنچه در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش آمده است، ارتقای کیفی رشته علوم انسانی مدنظر است اما با سیستم فعلی فقط به لحاظ کمی ارتقا پیدا می‌کنیم. در سند تحول بنیادین بر شناسایی استعدادهای برتر و هدایت آنها به ادامه تحصیل در رشته‌های علوم انسانی تأکید شده است. بنابراین تلاش می‌کنیم مدارس فرهنگ را تقویت کنیم تا به ارتقای کیفیت تحصیل در این رشته بینجامد.»

وی با تأکید بر اینکه “باید وضعیت علوم انسانی را به سمت کیفیت پیش ببریم”، تصریح می‌کند: «باید دانش‌آموز و دانشجوی فعال و کوشای این رشته بداند که برای فکر او سرمایه‌گذاری شده است. باید زمینه‌ای فراهم شود تا دانش‌آموز بپذیرد که می‌تواند در این جایگاه نیز حرفی برای گفتن داشته باشد. ما می‌خواهیم با تخصصی کردن این رشته به دانش‌آموزان و دانشجویان دانشگاه‌ها کمک کنیم. شاید دانش‌آموزان هم به این نتیجه رسیده‌اند که این رشته نمی‌تواند نیازهای اصلی جامعه را برآورده کند، چراکه هیچ‌وقت در محیط آموزشی به‌گونه‌ای کاربردی و برای رفع آسیب‌ها آموزش داده نمی‌شود و بیشتر از آنکه جایگاه «درکی» داشته باشد، جایگاه حفظ کردن‌های طوطی وار را دارد. بنابراین در برنامه‌های ما است که سرانجامی به این وضعیت دهیم.»

وی تأکید می‌کند: «در حال حاضر حدود ۱۲ مدرسه فرهنگ در سطح شهر تهران داریم که با توجه به اینکه باید هر منطقه آموزشی دارای یک دبیرستان فرهنگ باشد، حداقل ۲۴ مدرسه دیگر تا سال آینده راه‌اندازی می‌کنیم. البته در مناطقی که جمعیت دانش‌آموزی آنها بالای ۱۵ هزار نفر است، دو مدرسه فرهنگ تأسیس می‌شود.»

با این حال، مسعود ثقفی سخنگوی اداره آموزش و پرورش شهر تهران، تعطیلی رشته علوم انسانی در مدارس دولتی را رد می‌کند و می‌گوید: «این برداشت غلط رسانه‌ها بوده است. مگر می‌شود رشته علوم انسانی را در مدارس دولتی تعطیل کرد؟»

وی می‌گوید: «مدیریت ۱۲ مدرسه فرهنگی که در تهران وجود دارد بر عهده وزارت آموزش و پرورش است و این مدارس به صورت هیأت امنایی اداره می‌شوند.»

ثقفی اعلام می‌کند: «مدرسه فرهنگ آقای حداد عادل غیرانتفاعی است و این مدارس با هم تشابه اسمی دارند.»

با این حال بسیاری از کارشناسان تعلیم و تربیت بر این باورند که با این تصمیم شاید رشته علوم انسانی محدود شود و دانش‌آموزان علاقه‌مند به این رشته هم به علت نبود مدرسه نمی‌توانند در رشته مورد علاقه‌شان تحصیل کنند. از سوی دیگر برخی کارشناسان هم می‌گویند اگر می‌خواهیم درباره رشته علوم انسانی تصمیم‌گیری کنیم باید همه جوانب را در نظر بگیریم؛ همچون دانش‌آموزان بی‌بضاعتی که در مناطق محروم هستند.

محمود مهرمحمدی رئیس دانشگاه فرهنگیان در این باره می‌گوید: «نکته مهم در تصمیم مسئولان آموزش و پرورش این است که آنها «همه» دانش‌آموزان را ببینند، تهران فقط کل ایران نیست. مسئولان اگر می‌خواهند در رشته علوم انسانی موفق شوند باید نحوه تدریس در این رشته را تغییر دهند، چراکه دانش‌آموزان علوم انسانی فقط مباحث درسی را حفظ می‌کنند، همچنین باید معلمان با انگیزه‌تر را به مدارس بیاورند، امکانات علمی مدارس را افزایش دهند و نحوه پژوهش کردن را به دانش‌آموزان این رشته در همان مدارس دولتی یاد دهند. فکر نمی‌کنم با تغییر مدرسه بتوان دانش‌آموز با استعدادتری تربیت کرد. این قضیه عدالت آموزشی را هم زیر سؤال می‌برد.»