هرکس به اندک بسنده کند بی نیاز می شود

عقیق:عزّت ‌مداری و بی ‌نیازی در قاموس بندگان شاکر الهی جایگاهی بس ارزشمند دارد. این رادمردان ممکن است در تنگنای فقر و ناداری قرار بگیرند، ولی همیشه تلاش می ‌کنند در برابر دیگران اظهار بی ‌نیازی کنند. در مقابل، گروهی هم با وجود امکانات بسیار، چنان از ناداری دم می‌زنند که گویا از سرزمین ‌قحطی ‌زدگان برگشته‌اند. آنان‌همانند تشنگانی هستند که هر چه ‌از آب شور می‌خورند، سیراب نمی‌شوند. حضرت علی (علیه السلام) در این باره می‌فرمایند: اظْهارُ الْغِنی مِنَ الشُّکْرِ؛ اظهار بی‌نیازی، نوعی شکر است. همچنین در کلامی دیگر که اهل سنت نقل کرده‌اند، سبب رفتار گروه دوم را چنین بیان می‌دارد: اظْهارُ الْفَاقَهِ مِنْ خُمُولِ الْهِمَّهِ؛ اظهار فقر و نیازمندی به جهت از یاد بردن همت است.
ازاین رو کم‌خواهی و زیاده ‌خواهی، به انتظار افراد از زندگی مادی بستگی دارد. چه بسیار انسان ‌هایی که از مال دنیا چیزی ندارند، ولی محبوب قلب ‌ها و دوست ‌داشتنی ‌ترین افراد هستند. مصرف ‌گرایان هر چند به زندگی تجملی عادت کرده ‌اند، ولی با تمرین می‌توانند از مصرف خود بکاهند و به تدریج، به وضع جدید عادت کنند. بی شک کم‌ خوری، کم ‌خوابی و حرکت در مسیر تعادل، به تمرین نیاز دارد و با نیروی اراده می‌توان زیاد ه‌خواهی‌ ها را کنترل و به تدریج به وضع جدید عادت کرد. از این رو حضرت علی (علیه السلام( درباره صرفه‌جویی می‌فرماید: مَنِ اکْتَفی بِالْیَسیِرِ اسْتَغْنی عَنِ الْکَثِیرِ؛ هر کس به اندک بسنده کند، از بسیار بی‌نیاز می‌شود.
بی شک همه این امور در سایه تدبیر و برنامه‌ریزی درست امکان‌ پذیر است، چنان‌که آن حضرت بنابر نقل اهل سنت می‌فرمایند: حُسْنُ الْتَدْبِیرِ مَعَ الْکَفافِ اکْفُی لَکَ مِنَ الْکَثیرِ فی الْاسْرَافِ؛ تدبیر نیکو با بسنده کردن به اندک، کفایت کننده ‌تر از مال زیادی است که با اسراف همراه باشد.

پی نوشت ها:
۱-متقی، کنزالعمال، ج ۱۶: ۱۷۶٫
۲-آمدی، غررالحکم، ج۱: ۲۹۷؛ ج۵: ۸۰٫
۳-جندی، سجع الحمام: ۸۰٫
*حسین اسحاقی، چگونه زیستن: درسهایی از چشمه‌سار حکمت امام علی (ع) به روایت شیعه و سنی: ۵۳-۵۵٫