نقش دوست در سرنوشت انسان

در آیات مبارکه ۲۷ ، ۲۸ و ۲۹ سوره فرقان آمده است: روزی را که ستمکار دست خود را (از شدت حسرت) به دندان می گزد و می گوید: “ایکاش با رسول (خدا) راهی برگزیده بودم! ۲۷  ای وای بر من؛ کاش فلان (شخص گمراه) را دوست خود انتخاب نکرده بودم ۲۸  او مر از یادآوری (حق) گمراه ساخت بعد از آنکه (یاد حق) به سراغ من آمده بود.” و شیطان همیشه خوار کننده انسان بوده است.۲۹

این آیه به صراحت نقش مستقیم دوست در سرنوشت انسان را بیان می دارد. ممکن است منظور از دوست، یک فرد و یا شخص نباشد بلکه توجه انسان به یک کتاب گمراه، به یک موسیقی حرام و… نیز می تواند مشمول آیه باشد و بعنوان همنشین و دوست تعبیر شوند. اما آنچه در این میان مهم به نظر می آید، تأثیرپذیری انسان از دوست و همنشین خود است. در زندگی روزمره نیز بسیار اتفاق افتاده است که انسان نتیجه یک شکست یا موفقیت اقتصادی، علمی، سیاسی، ورزشی و… را به فرد دیگری نسبت دهد و او را مقصر یا مشوق اصلی معرفی کند که این امر تأثیرپذیری سعادت و شقاوت انسان از دیگران را مورد تأیید قرار می دهد.

بی شک همنشینی با هوپرستان و گمراهان، نتیجه ای جز گمراهی و غفلت به دنبال ندارد چرا که انسان خواه و ناخواه بخش مهمی از افکار و اعتقادات خود را از طریق دوستانش می گیرد و این اثرپذیری تا حدی است که مولای متقیان، امام علی(ع) در این رابطه می فرمایند: “هرگاه وضع کسی بر شما مشتبه شد و دین او را نشناختید، به دوستانش توجه کنید؛ اگر اهل دین و آیین خدا باشند، او نیز پیرو آیین خداست و اگر بر آیین خدا نباشند، او نیز بهره ای از آیین حق ندارد.”

گاه یک دوست، انسان را تا سرحد فنا و نیستی می برد و گاهی نیز او را بر اوج قله افتخار قرار می دهد. در حدیثی از امام جواد(ع) می خوانیم: “از همنشینی با فرد بد بپرهیز که همچون شمشیر برهنه است؛ ظاهرش زیبا و تأثیرش بسیار زشت است.”