مختصری از کتاب «تحریرالوسیله» اثر ارزشمند امام خمینی(ره)

امام خمینی(س) علاوه بر جامعیت در مقامات علمی و عملی؛ در دانش‌های عقلی و نقلی نیز مقام ممتاز و آثار برجسته‌ای دارد. چنانکه در کنار جایگاه ممتاز و معروف تدریسی، تألیفات پرتعدادی در دانش‌های گوناگون از خود برجای گذاشته است. ایشان که از اوائل دهه بیست شمسی تدریس درس خارج را آغاز کرد، از سال ۱۳۲۵ ش نوشتن تعلیقه بر وسیله النجاة آیت‌الله‌العظمی مرحوم‌سید ابوالحسن اصفهانی را آغاز و در سال ۱۳۳۲ به پایان برد و در پی آن تا سال ۱۳۳۵ بر العروة الوثقی مرحوم آیت الله العظمی سید محمد کاظم یزدی تعلیقه نوشت.

از آنجائی که نه وسیله النجاة دربردارنده همه ابواب و فصول فقه امامیه بود و نه عروة الوثقی؛ امام در پی نوشتن کتابی در بردارنده تمامی ابواب فقه شیعه بود که این توفیق به هنگام تبعید به ترکیه اتفاق افتاد.

پس از آنکه رژیم ظالم و وابسته پهلوی امام را به ترکیه تبعید کرد، ایشان اقدام به عملی کردن آنچه در ذهن داشت کرد و در مدت سیزده ماهی که در آنجا بود تعلیقه‌های بر وسیله النجاة را در متن ممزوج و کتب و فصول و مسائلی در جاهایی که لازم بود افزود و بدین وسیله جلد اول کتابی که تحریر الوسیله، نامیده شد به انجام رسید، با تغییر محل تبعید امام از ترکیه به نجف اشرف در عراق؛جلد دوم تحریر الوسیله در نجف نوشته شد و از همان نیمه دهه چهل شمسی تا کنون به شکل‌های گوناگون چاپ و منتشر شده است.

وسیله النجاة سید اصفهانی در بردارنده چهل کتاب فقهی بود، ولی تحریر الوسیله پنجاه کتاب فقهی دارد، امام ابوابی را نوشته که در کتاب‌های فتوائی متأخرین یافت نمی‌شده است.

البته امام احکام عبید و اماء و جهاد ابتدائی را در تحریر الوسله نیاورده و بعضی از فروعات بدون موضوع و صرفاً فرضی را ذکر نکرده و در مواردی که سید اصفهانی ادله‌ای برای بعضی از فروعات ذکر نموده را نیز حذف کرده تا کتاب صرفاً فتوائی و در بردانده همه مسائل مورد ابتلاء بوده باشد.

ایشان علاوه بر اضافه کردن کتاب «امر به معروف و نهی از منکر» به وسیلة النجاة، در خاتمه این کتاب سیزده مسئله در موضوع ولایت فقیه جامع الشرایط در عصر غیبت را آورده است.

از ویژگی‌های برجسته این اثر ارزنده ذکر «مسائل مستحدثه» در پایان جلد دوم است. امام خمینی در پایان این اثر مسائل نو پیدا و عصری از قبیل: بیمه، بانکداری، تشریح، تغییر جنسیت و… را ذکر کرده که خود برای فقها الگو است و نشانه پویایی شریعت می‌باشد.

تحریر الوسیله در همان سال‌های اولیه انتشار دو مرتبه در نجف اشرف به چاپ رسید که چاپ دوم حاوی بعضی از تجدید نظرها در فتاوای امام بوده است. و اما در سال‌های بعد و بویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران ناشران متعدد اقدام به انتشار آن نمودند.

مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) افتخار دارد که کتاب شریف تحریر الوسیله را با آخرین دقت‌ها و به بهترین شکل در موسوعه الإمام الخمینی و در ضمن آثار پنجاه جلدی حضرت امام منتشر نماید. تحریر الوسیله در این مجموعه جلد‌های ۲۲ و ۲۳ را به خود اختصاص داده است. این چاپ بر اساس چاپ دوم تحریر الوسیله در نجف اشرف بوده است که تحت اشراف امام و إعمال اصلاحات و تغییرات مورد نظر ایشان صورت گرفته است.

جهت اطلاع خوانندگان یادآوری می‌شود که تحریر الوسیله تا کنون محور بسیاری از شروح از سوی فقها و مجتهدین بوده و حواشی و تعلیقه‌های متعددی بر آن نگارش یافته است.

تحریر الوسیله به زبان‌های فارسی، اردو و انگلیسی ترجمه شده است و چند تلخیص از این اثر موجود است.

منبع : جماران؛ به نقل از پرتال پژوهشی مؤسسه‌ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) > http://www.imam-khomeini.ir